Aparat retencyjny to urządzenie ortodontyczne stosowane po zakończeniu aktywnego leczenia wad zgryzu. Jego zadaniem jest utrzymanie zębów w skorygowanej pozycji. Retainery mogą mieć formę ruchomą lub stałą, a czas ich noszenia zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta.
Czym jest aparat retencyjny i jakie ma zadanie?
Aparat retencyjny to rodzaj aparatu ortodontycznego, który zakłada się po zakończeniu aktywnego leczenia wad zgryzu, czyli po zdjęciu aparatu stałego lub ruchomego. Jego głównym zadaniem jest utrzymanie zębów w skorygowanej pozycji i zapobieganie ich powrotowi do pierwotnego stanu. Ma utrzymać efekt uzyskany podczas terapii.
Zęby mają tendencję do tego, by wracać do swojej pierwotnej pozycji sprzed korekcji, dlatego stosowanie retainera jest niezbędne, aby utrwalić efekty leczenia ortodontycznego. Bez aparatu retencyjnego mogą się przesuwać, co prowadzi do nawrotu wady zgryzu i konieczności ponownego leczenia. Dlatego osoby, które nie chcą zaprzepaścić pracy lekarza ortodonty oraz swojej, nie mogą rezygnować z tego bardzo istotnego etapu.
Rodzaje retainerów
Wyróżnia się dwa główne rodzaje aparatów retencyjnych – ruchome i stałe. Wybór odpowiedniego typu retainera zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, rodzaju leczonej wady zgryzu oraz doświadczenia ortodonty.
Ruchomy retainer na zęby
Aparat retencyjny ruchomy, zwany również płytką Hawleya, składa się z akrylowej płytki dopasowanej do podniebienia oraz metalowego drutu przebiegającego wzdłuż zewnętrznej strony zębów. Pacjent samodzielnie zakłada i zdejmuje aparat według zaleceń ortodonty. Rodzajem ruchomego retainera są termoformowalne przezroczyste nakładki na zęby. Te szyny niemal niewidoczne dla otoczenia, przez co stanowią bardzo estetyczne rozwiązanie.
Zalety ruchomego aparatu retencyjnego to możliwość łatwego utrzymania higieny jamy ustnej oraz wygoda użytkowania. Wadą jest konieczność pamiętania o regularnym noszeniu oraz ryzyko zgubienia lub uszkodzenia aparatu.
Retainer stały
Aparat retencyjny stały to cienki drucik przyklejony do wewnętrznej strony zębów, najczęściej siekaczy i kłów. Może być założony na górny lub dolny łuk zębowy. Popularne konfiguracje to retainer 3-3 lub retainer 4-4 – w zależności od liczby zębów, na których się opiera.
Zaletą stałego aparatu retencyjnego jest jego dyskretny wygląd oraz brak konieczności pamiętania o zakładaniu i zdejmowaniu. Wadą jest utrudnione utrzymanie higieny jamy ustnej w okolicy drutu oraz brak możliwości samodzielnego zdjęcia aparatu.
Jak długo nosić retainer?
Jak długo należy nosić aparat retencyjny? Zależy to od indywidualnych czynników, takich jak rodzaj leczonej wady zgryzu, wiek pacjenta oraz stabilność uzyskanych efektów. Ortodonta dostosowuje plan retencji do potrzeb konkretnego pacjenta.
Zazwyczaj przez pierwsze 3-6 miesięcy po zdjęciu aparatu ortodontycznego zaleca się noszenie retainera przez całą dobę, zdejmując go jedynie do posiłków i higieny jamy ustnej. Następnie czas noszenia jest stopniowo redukowany, np. do 12-16 godzin na dobę przez kolejne miesiące – można wyjmować go na dzień. Najczęściej przyjmuje się zasadę, że czas noszenia aparatu retencyjnego jest o połowę krótszy niż aparatu stałego.
W niektórych przypadkach może być konieczne dożywotnie noszenie aparatu retencyjnego, szczególnie w godzinach nocnych, aby zapobiec nawrotowi wady zgryzu. Regularne wizyty kontrolne u ortodonty pozwalają na monitorowanie pozycji zębów i dostosowanie planu retencji.
Higiena i pielęgnacja aparatu retencyjnego
Niezależnie od rodzaju stosowanego aparatu retencyjnego, niezwykle istotne jest dbanie o higienę jamy ustnej oraz samego retainera. Prawidłowa pielęgnacja pozwala uniknąć próchnicy, chorób dziąseł oraz odkładania się kamienia nazębnego:
- w przypadku ruchomego aparatu retencyjnego należy czyścić go szczoteczką i pastą do zębów po każdym posiłku oraz przed snem. Aparat można również dezynfekować w specjalnych roztworach według zaleceń ortodonty;
- przy stałym aparacie retencyjnym kluczowe jest dokładne szczotkowanie zębów i przestrzeni wokół drutu, używając szczoteczki o małej główce oraz nitki dentystycznej z wbudowaną sztywną końcówką do czyszczenia pod drutem;
- regularne wizyty u dentysty i higienistki stomatologicznej pozwalają na profesjonalne oczyszczenie aparatu i monitorowanie stanu jamy ustnej.
Retainer ortodontyczny – utrzymuje efekt prostowania zębów
Aparat retencyjny to niezbędne urządzenie ortodontyczne, które pozwala utrzymać efekty leczenia wad zgryzu. Może mieć formę ruchomą, jak płytka Hawleya, lub stałą, jak retainer przytwierdzany do zębów. Czas noszenia retainera jest indywidualnie dostosowywany przez ortodontę, ale zazwyczaj wynosi od kilku miesięcy do kilku lat, a w niektórych przypadkach może być dożywotni.
Niezależnie od rodzaju stosowanego aparatu retencyjnego, ważne jest dbanie o higienę jamy ustnej oraz samego urządzenia. Regularne wizyty kontrolne u ortodonty pozwalają na monitorowanie pozycji zębów i dostosowanie planu retencji do potrzeb pacjenta. Choć noszenie retainera może wydawać się uciążliwe, jest to inwestycja w zdrowy i piękny uśmiech na lata. Przestrzeganie zaleceń ortodonty oraz dbałość o aparat retencyjny pozwalają cieszyć się efektami leczenia ortodontycznego przez długi czas.
